Mechanizm z Antykithiry – zagadka starożytnego komputera?

17 maja 1902 roku, archeolog Valerios Stais odkrył, że znaleziona we wraku skorodowana bryła brązu wydobyta z wraku zawiera koło zębate. Okazało się, że jest to fragment większego mechanizmu rozbitego na trzy duże części i kilkadziesiąt mniejszych kawałków. Pierwotnie przypuszczano, że to element średniowiecznego zegara.

W 1974 Derek J. de Solla Price z Uniwersytetu Yale, po 20 latach badań, odkrył jego przeznaczenie i uznał, że całość składa się z 31 kół. Najnowsza rekonstrukcja została wykonana przy zastosowaniu tomografu komputerowego dającego trójwymiarowy obraz i przedstawiona w „Nature” w 2006 roku.

9 czerwca 2016 ogłoszono wynik kolejnego badania przez zespół naukowców greckich. Rozpoznano 82 podzespoły zegara i odczytano na nich 3400 znaków, uznając to za niemal całość zapisu.

Mechanizm składa się z 37 kół zębatych z brązu, o średnicy od 1 do 17 cm. Koła były napędzane za pomocą korby z boku i poruszały kilkoma wskazówkami. Tarcza z przodu pokazywała ruch Słońca i Księżyca na tle zodiaku oraz używanego wówczas w Grecji kalendarza egipskiego z uwzględnieniem roku przestępnego co cztery lata. Ukazywała też fazy Księżyca. Mechanizm z Antykithiry pozwalał również na wyznaczanie dat organizowanych cyklicznie igrzysk olimpijskich oraz wydarzeń sportowych mniejszej rangi organizowanych w Delfach, Koryncie oraz Dodonie.

Dopiero w okresie renesansu pojawiły się mechanizmy o podobnej złożoności, a pierwsze przenośne planetarium zbudował George Graham w 1704.